Cái tôi trữ tình trong ''Bài ca ngất ngưởng''

pthn15

Advertisements

Gợi ý:
a. Quãng đời làm quan

Trong  thời gian làm quan, NCT đã thể hiện thái độ “ngất ngưởng” của mình rất  nhiều trong các tp của ông, như: ông cho rằng kẻ làm trai là phải mang  lấy cái nợ và phải tung hoành ngang dọc để trả cho trọn cái nợ ấy

“  Vòng trời đất dọc ngang ngang dọcNợ tang bồng vay trả trả vay
Chí làm  trai Nam Bắc Đông Tây
Cho phỉ sức vẫy vủng trong bốn bể”
( Chí anh hùng )

Tuy  nhiên, đối với NCT, công danh không chỉ là vinh mà còn là nợ, là trách  nhiệm, vì vậy ông coi đó là sự dấn thân tự nguyện đem tự do, tài hoa  nhốt vào vòng trói buộc. phù hợp với tâm trạng của con người đã trải  qua bao nhiêu phiền luỵ chốn quan trường.

- Câu 1 “Vũ trụ …phận sự”: Mọi việc trong trời đất chẳng có việc nào không phải là phận sự của ta.

=> Thái độ tự tin, ý thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm và tài năng của bản thân.

- Câu 2 “ông Hi văn tài…vào ***g”

=> Ông coi việc nhập thế làm quan như một trói buộc, giam hãm vào ***g.=> phù hợp với nhân cách của ông
Ông  coi việc làm quan là mất tự do vậy mà vẫn ra làm quan : Vì ông coi việc  làm quan là một điều kiện, một phương tiện để thể hiện hoài bão vì dân  vì nước và tài năng của mình. điều quan trọng là trong một môi trường có  nhiều trói buộc, ông vẫn thực hiện được lí tưởng xã hội của mình và vẫn  giữ được bản lĩnh, cá tính.

Lối  sống “ ngất ngưởng” của NCT được ông thể hiện ngay đoạn đời từ khi ra  làm quan, đoạn đời đó được ông tóm gọn trong 4 câu: 3, 4, 5, 6.

- Câu 3, 4, 5, 6 Liệt kê tất cả các sự việc lớn nhỏ, các chức phận ông đã trải qua.

=> Ông có tài năng thực sự và tận tâm với sự nghiệp, không hề luồn cúi để vinh thân phì gia.

+  Nghệ thuật: Hệ thống từ Hán Việt uy nghiêm trang trọng, âm điệu nhịp  nhàng, nhiều điệp ngữ khẳng định tài năng lỗi lạc, địa vị xã hội vẻ  vang, xứng đáng một con người xuất chúng.

b. Khi cáo quan

- Câu 7, 8 : Năm cáo quan là một sự kiện lạ, phong cách khác người.

Thái  độ ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ lúc này như thế nào so với lúc ông  sđang làm quan tại triều? (đậm nét hơn, vì đã được “tháo củi sổ lòng”  thoát khỏi chốn quan trường).

Ngày  “đô môn giải tổ” của ông rất đặc biệt : NCT làm một việc ngược đời, đối  nghịch. Người ta tán lọng, ngựa xe nghiêm trang, còn ông thì ngất  ngưởng trên lưng con bò. Đã là một giống vật thấp kém, bò mà lại bò cái,  nhưng lại được trang sức bằng đạc ngựa - đồ trang sức quý của loài vật  cao cấp ( ngựa). Song ông còn buộc mo cau vào đuôi bò ở cái chỗ cần che  nhất với một tuyên ngôn ngạo ngược: để che miệng thế gian =>trêu  ngươi khinh thị cả thế gian kinh kì.

- Câu 9 – 12: Cách sống phóng khoáng, thảnh thơi.

+ Dẫn các cô gái trẻ lên chơi chùa, đi hát ả đào và tự đánh giá cao các việc làm ấy.

+ Ông có quyền ngất ngưởng vì ông về hưu trong danh dự, sau khi đã làm được nhiều việc có ích cho dân…

+  “ Kìa núi nọ…mây trắng”: câu thơ trữ tình gợi một chút bâng khuâng, ý  vị chua chát, những làn mây trắng trên đỉnh núi rất trắng, đậm ý nghĩa  tượng trưng, gợi liên tưởng.

+  “Tay kiếm cung …từ bi”: cương vị, chức phận, cuộc sống đã thay đổi. Tay  kiếm cung - một ông tướng có quyền sinh quyền sát dạng từ bi: dáng vẻ  tu hành, trái hẳn với trước.

- Câu 13 – 16: Quan niệm sống:

+ Không quan tâm được mất
+ Không bận lòng khen chê
+ Vui vẻ, không vướng tục

Câu  13 – 16, ông là người không quan tâm đến chuyện được mất, không bận  lòng vì sự khen chê, có những khi hành lạc: uống rượu, cô đầu, con hát,  nhưng ông không phải là người của phật, mà vẫn là con người của cuộc  đời, duy có điều: không vướng tục

Một nhân cách, một bản lĩnh cao, chấp tất cả, không để luỵ và khinh tất cả những gì của thói thường.

Câu  17, 18: Tổng kết cuộc đời mình, NCT cho rằng hai điều quan trọng nhất  đối với kẻ nam nhi là trách nhiệm “kinh bang tế thế” và đạo nghĩa vua  tôi. Ông đã giữ được trọn vẹn, đã thực hiện một cách xuất sắc.

-  Khi làm quan trong triều, ông cũng không chấp nhận sự khom lưng, uốn  gối hay thói quỵ luỵ thường thấy “ trong triều ai…như ông”Khẳng định tài  năng, phẩm giá, lòng trung nghĩa vua tôi. Tấm lòng và lời thề của tác  giả suốt đời vì dân vì nước.

- Câu cuối: vừa hỏi vừa khẳng định: trong triều không có ai sống ngất ngưởng như ông cả.

=> Bản lĩnh cá nhân trong cuộc sống.

Tổng kết

Bài ca ngất ngưởng đã thể hiện một quan niệm của một danh sĩ đầu thế kỉ XX, dựa trên phẩm chất và bản lĩnh thực sự.

ST