Cái tôi trữ tình trong ''Bài ca ngất ngưởng''
Gợi ý:a. Quãng đời làm quan
Trongthời gian làm quan, NCT đã thể hiện thái độ “ngất ngưởng” của mình rấtnhiều trong các tp của ông, như: ông cho rằng kẻ làm trai là phải manglấy cái nợ và phải tung hoành ngang dọc để trả cho trọn cái nợ ấy
“Vòng trời đất dọc ngang ngang dọcNợ tang bồng vay trả trả vay
Chí làmtrai Nam Bắc Đông Tây
Cho phỉ sức vẫy vủng trong bốn bể”
( Chí anh hùng )
Tuynhiên, đối với NCT, công danh không chỉ là vinh mà còn là nợ, là tráchnhiệm, vì vậy ông coi đó là sự dấn thân tự nguyện đem tự do, tài hoanhốt vào vòng trói buộc. phù hợp với tâm trạng của con người đã trảiqua bao nhiêu phiền luỵ chốn quan trường.
- Câu 1 “Vũ trụ …phận sự”: Mọi việc trong trời đất chẳng có việc nào không phải là phận sự của ta.
=> Thái độ tự tin, ý thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm và tài năng của bản thân.
- Câu 2 “ông Hi văn tài…vào ***g”
=> Ông coi việc nhập thế làm quan như một trói buộc, giam hãm vào ***g.=> phù hợp với nhân cách của ông
Ôngcoi việc làm quan là mất tự do vậy mà vẫn ra làm quan : Vì ông coi việclàm quan là một điều kiện, một phương tiện để thể hiện hoài bão vì dânvì nước và tài năng của mình. điều quan trọng là trong một môi trường cónhiều trói buộc, ông vẫn thực hiện được lí tưởng xã hội của mình và vẫngiữ được bản lĩnh, cá tính.
Lốisống “ ngất ngưởng” của NCT được ông thể hiện ngay đoạn đời từ khi ralàm quan, đoạn đời đó được ông tóm gọn trong 4 câu: 3, 4, 5, 6.
- Câu 3, 4, 5, 6 Liệt kê tất cả các sự việc lớn nhỏ, các chức phận ông đã trải qua.
=> Ông có tài năng thực sự và tận tâm với sự nghiệp, không hề luồn cúi để vinh thân phì gia.
+Nghệ thuật: Hệ thống từ Hán Việt uy nghiêm trang trọng, âm điệu nhịpnhàng, nhiều điệp ngữ khẳng định tài năng lỗi lạc, địa vị xã hội vẻvang, xứng đáng một con người xuất chúng.
b. Khi cáo quan
- Câu 7, 8 : Năm cáo quan là một sự kiện lạ, phong cách khác người.
Tháiđộ ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ lúc này như thế nào so với lúc ôngsđang làm quan tại triều? (đậm nét hơn, vì đã được “tháo củi sổ lòng”thoát khỏi chốn quan trường).
Ngày“đô môn giải tổ” của ông rất đặc biệt : NCT làm một việc ngược đời, đốinghịch. Người ta tán lọng, ngựa xe nghiêm trang, còn ông thì ngấtngưởng trên lưng con bò. Đã là một giống vật thấp kém, bò mà lại bò cái,nhưng lại được trang sức bằng đạc ngựa - đồ trang sức quý của loài vậtcao cấp ( ngựa). Song ông còn buộc mo cau vào đuôi bò ở cái chỗ cần chenhất với một tuyên ngôn ngạo ngược: để che miệng thế gian =>trêungươi khinh thị cả thế gian kinh kì.
- Câu 9 – 12: Cách sống phóng khoáng, thảnh thơi.
+ Dẫn các cô gái trẻ lên chơi chùa, đi hát ả đào và tự đánh giá cao các việc làm ấy.
+ Ông có quyền ngất ngưởng vì ông về hưu trong danh dự, sau khi đã làm được nhiều việc có ích cho dân…
+“ Kìa núi nọ…mây trắng”: câu thơ trữ tình gợi một chút bâng khuâng, ývị chua chát, những làn mây trắng trên đỉnh núi rất trắng, đậm ý nghĩatượng trưng, gợi liên tưởng.
+“Tay kiếm cung …từ bi”: cương vị, chức phận, cuộc sống đã thay đổi. Taykiếm cung - một ông tướng có quyền sinh quyền sát dạng từ bi: dáng vẻtu hành, trái hẳn với trước.
- Câu 13 – 16: Quan niệm sống:
+ Không quan tâm được mất
+ Không bận lòng khen chê
+ Vui vẻ, không vướng tục
Câu13 – 16, ông là người không quan tâm đến chuyện được mất, không bậnlòng vì sự khen chê, có những khi hành lạc: uống rượu, cô đầu, con hát,nhưng ông không phải là người của phật, mà vẫn là con người của cuộcđời, duy có điều: không vướng tục
Một nhân cách, một bản lĩnh cao, chấp tất cả, không để luỵ và khinh tất cả những gì của thói thường.
Câu17, 18: Tổng kết cuộc đời mình, NCT cho rằng hai điều quan trọng nhấtđối với kẻ nam nhi là trách nhiệm “kinh bang tế thế” và đạo nghĩa vuatôi. Ông đã giữ được trọn vẹn, đã thực hiện một cách xuất sắc.
-Khi làm quan trong triều, ông cũng không chấp nhận sự khom lưng, uốngối hay thói quỵ luỵ thường thấy “ trong triều ai…như ông”Khẳng định tàinăng, phẩm giá, lòng trung nghĩa vua tôi. Tấm lòng và lời thề của tácgiả suốt đời vì dân vì nước.
- Câu cuối: vừa hỏi vừa khẳng định: trong triều không có ai sống ngất ngưởng như ông cả.
=> Bản lĩnh cá nhân trong cuộc sống.
Tổng kết
Bài ca ngất ngưởng đã thể hiện một quan niệm của một danh sĩ đầu thế kỉ XX, dựa trên phẩm chất và bản lĩnh thực sự.
ST
trang:
[1]